Category Zsbip

Do wymienionych wyżej przejawów działalności papieskiej należy dodać ogłoszenie doniosłych dokumentów, takich jak konstytucja apostolska Sapientia Christiana z 14 kwietnia 1979 roku o uniwersytetach i wydziałach kościelnych, promulgowanie 25 kwietnia 1979 roku tekstu nowej Wulgaty, czyli poprawionego tekstu łacińskiego Biblii, decyzję z 31 grudnia 1980 roku uznającą świętych Cyryla i Metodego, apostołów pochodzących ze świata słowiańskiego, za współpatronów Europy wraz ze św. Benedyktem, wreszcie list apostolski z 25 marca 1981 roku z okazji rocznic Soboru Konstantynopolitańskiego I oraz Soboru Efeskiego. Nie można też pominąć niezliczonych przemówień Jana Pawła II, zwłaszcza 183 przemówień wygłoszonych w czasie podróży zagranicznych od stycznia 1979 roku do lutego 1981 roku, między innymi w ONZ w Nowym Jorku i w UNESCO w Paryżu. Odbiły się one głośnym echem i znacznie przyczyniły się do powstania wizerunku papieża jako urodzonego przywódcy, którego autorytet wykracza daleko poza granice Kościoła katolickiego i który imponuje całemu światu.

Gwałtowny upadek Republiki Rzymskiej, której przywódcom udało się zbiec dzięki pomocy brytyjskiego agenta dyplomatycznego i amerykańskiego ministra-rezydenta, nastąpił w wyniku interwencji francuskiej. Nie chcąc powracać zza granicy do kraju na furgonach, Pius IX przedłużył swoje wygnanie. Dopiero 12 kwietnia 1850 roku, a więc ponad dziewięć miesięcy po upadku triumwiratu kierowanego przez Mazziniego, powrócił do Rzymu. Złudzenia papieża rozwiały się po zabójstwie premiera rządu Państwa Kościelnego, Rossiego. Powróciwszy z Gae- ty, Pius IX postanowił nieodwołalnie nie czynić już więcej ustępstw. Odtąd też, przejawiając żywe zainteresowanie odkryciami naukowymi i ich zastosowaniem dla rozwoju gospodarczego i postępu społecznego, powierzał Pius IX w coraz większym stopniu kierownictwo sprawami publicznymi swojemu sekretarzowi stanu, Giacomo Antonellemu (1806-1876j, który był ostatnim duchownym, nie będącym kapłanem, wyniesionym do godności kardynała.

Następca Innocentego XI, Aleksander VIII (1689-1691), uprzejmy i dobrotliwy Wenecjanin wybrany w 79 roku życia, panował zaledwie 16 miesięcy. Udało mu się zawrzeć układ z Ludwikiem XIV i odzyskać hrabstwo Venaissin. W przededniu swojej śmierci, która nastąpiła 1 lutego 1691 roku, ogłosił konstytucję Inter multíplices, potępiającą 4 artykuły gallikańskie z roku 1682. Nieco wcześniej potępił papież na żądanie arcybiskupa Malines 31 tez jansenistów zawartych w pracach profesorów Uniwersytetu w Louvain.

Wstąpiwszy do klasztoru w następstwie ślubu, z którego – jako złożonego w wyniku szaleńczego pomysłu – zwolniła go władza kościelna, nie znalazł w zakonie wewnętrznego spokoju. Przeciwnie, wysłany w roku 1510 przez przełożonych do Rzymu na studia teologiczne, uległ, podobnie jak jego konfrater Girolamo Seripando (1493-1563), późniejszy kardynał legat na Soborze Trydenckim168, wpływowi swego najważniejszego mistrza, Idziego z Viterbo. Mistrz dokonał „przemiany filozoficznej” Lutra zarażając go awersją do Arystotelesa i czcią dla Platona. Luter zapoznał się również z niektórymi opiniami teologicznymi włoskich augustianów dotyczącymi usprawiedliwieni nia, skąd wywodzić się będzie jego teoria o usprawiedliwieniu jedynie poprzez wiarę. Powrócił do Niemiec bardziej niespokojny niż kiedykolwiek.

Wybór Jana XXIII stanowił poniekąd reakcję na metody jego poprzednika. Pius XII był świątobliwy, w co nikt nie wątpił, ale charakteryzował go pewien autorytaryzm, co podkreślał fakt, że w ostatnich latach swego życia nie wyznaczył następcy sekretarza stanu, zmarłego kardynała Maglione, zadowalając się dwoma zastępcami sekretarza, arcybiskupami Tardi- nim i Montinim, reprezentującymi odmienne poglądy, okazywał również niezrozumiałą niekiedy surowość. Wszystko to spowodowało, że niektórzy funkcjonariusze Kurii i wielu kardynałów wyrażało życzenie zmiany metod. Również wśród wyższego duchowieństwa podnosiły się głosy o konieczności porzucenia przez Kościół biernej postawy wobec głębokich przemian, dokonujących się we współczesnym świecie. Pius XII miał świadomość tego, ale, jak pisał Christopher Hollis, ,,lata jego pontyfikatu były latami wojny, podczas których nie można było dokonać istotnych reform Kościoła. Znajdował on dla tych problemów rozwiązania trafne, ale tymczasowe. Ponieważ był człowiekiem o niezwykłej energii, ograniczał uprawnienia biurokracji, podejmując osobiście wiele niezbędnych decyzji. Szybko zrozumiał, że nie jest to rozwiązanie ostateczne, i uważa się, że zamierzał on w 1954 roku przystąpić do całkowitej reformy Kurii”213.

Jest to pewne uproszczenie. W istocie uznawali Feliksa V głównie kon- cyliaryści, najliczniej reprezentowani na Uniwersytecie Krakowskim. Opinie w episkopacie polskim były podzielone. W grudniu 1447 roku, wkrótce po swym wyborze, Kazimierz Jagiellończyk uznał Mikołaja V jako prawowitego papieża (przyp. red.). roku 1439 Kościoła łacińskiego z Kościołem ormiańskim, w roku 1441 z egipskimi Kopiami, w latach 1443-1445 z Kościołem syryjskim, chaldejskim oraz z Cypryjczykami obrządku maronickiego. Twórcą tego zjednoczeniowego dzieła, które nazwano unią florencką, był bizantyjski mnich rodem z Trapezuntu, Jan Bessarion (1402-1472), wyniesiony przez papieża do godności kardynała. Jan Bessarion przyczynił się poważnie do odrodzenia nauk humanistycznych we Włoszech. ,

Sytuacja byia tym tragiczniejsza, że sprzeciw Piusa IX wobec Ustawy Gwarancyjnej z 1871 roku pozbawiał Stolicę Apostolską środków nie tylko na pokrycie własnych potrzeb, ale też na przedsięwzięcie niezbędnych działań, zwłaszcza w zakresie ewangelizacji. Obliczono, że renta zaproponowana przez rząd włoski w 1871 roku, której nie wypłacono wskutek odmowy papieża, wyniosłaby w chwili zawarcia Układów Laterańskich w 1929 roku, razem z odsetkami, około 4 miliardów lirów.

Poinformowany bezzwłocznie o tym wydarzeniu Pius VI kazał przekazać posłowi ubolewanie, ten zaś nie przyjąwszy go opuścił Rzym. Reakcja Dyrektoriatu była natychmiastowa. Generał Berliner (1753-1815) otrzymał rozkaz zorganizowania ekspedycji karnej. 11 lutego 1798 roku zajął Rzym. 15 lutego proklamowano Republikę Rzymską, 20 – wygnano papieża, który znalazł schronienie w Sienie, a następnie, w czerwcu – we florenckim klasztorze kartuzów. Gdy armia francuska zajęła Toskanię, Pius VI, mający 81 lat, dostał się do niewoli. Przewieziono go następnie do Bolonii, Parmy, Turynu, Grenoble, wreszcie do Valence, gdzie przybył całkowicie wyczerpany 14 lipca 1799 roku. Na wpół sparaliżowany, zmarł 29 sierpnia (12 fructidora roku VII). Jego ostatnimi słowami były te, które wypowiedział Chrystus na krzyżu: ,,Ojcze, przebacz im…”. Obywatel Jean Louis Chauveau, urzędnik miejski w Valence, który stwierdził zgon „niejakiego Giovanniego Angelo Braschiego, z zawodu papieża”, posłał do Dyrektoriatu Taport. w którym napisał, że zmarły pa- pież był rzeczywiście i na pewno ostatnim! Piusowi VI odmówiono godnego pogrzebu. Dopiero po podpisaniu konkordatu w roku 1801 jego ciało mogło być przewiezione do Rzymu, gdzie zostało uroczyście przyjęte 17 lutego 1802 roku.

Na miejsce Marcelego II Święte Kolegium wybrało prawie 80-letniego kardynała neapolitańskiego, Pietro Caraffę, który panował jako Paweł IV (1555-1559), Był to człowiek bardzo surowy, asceta, głęboko uduchowiony, ale zgryźliwy i niedoświadczony. Dwa dni po wyborze przyszły kardynał Seripando zanotował ze smutkiem w swoim dzienniku: ,,Oby Bóg pozwolił mu urzeczywistnić reformę Kościoła, którą miał na ustach Paweł III. Mówił, ale nie robił niczego. Juliusz nie mówił, ale również niczego nie uczynił. Marceli nie mówił, ale zrobił, co mógł, w krótkim okresie swego pontyfikatu. Dałby Bóg, aby Paweł IV mówił i działał, aby zrobił to, co obiecał, i aby ten, który jest tak mocny w słowach, był nim również w czynach!”178 Pod adresem Pawła IV można skierować poważny zarzut, że nie miał zaufania do soboru, co spowodowało, że sam zamierzał wprowadzić w życie reformę Kościoła, opierając się ściśle na inkwi- zycji oraz na Indeksie. Należy jednak przyznać mu zasługę stworzenia w Kościele prawdziwego klimatu reformy.

Konklawe po śmierci św. Piusa X zgromadziło kardynałów przybyłych z krajów będących w stanie wojny. Niemniej jednak osiągnęli oni porozumienie co do nazwiska kardynała Giacomo della Chiesa, który został papieżem o imieniu Benedykta XV (1914-1922), Jego względnie krótki pontyfikat poświęcony był przede wszystkim poszukiwaniu pokoju. W tej trosce papież, który pełnił obowiązki substytuta sekretarza stanu, zanim został arcybiskupem Bolonii, interweniował wielokrotnie u państw wojujących. Niewiele go słuchano, a papieska akcja na rzecz pokoju nie zawsze była dobrze rozumiana przez przeciwne strony, skłonne podejrzewać papieża o akceptację poglądów ich wrogów.

Ostatnimi aktami Piusa VII przygotowanymi przez Consalviego były konkordaty: z Hiszpanią, z Sardynią, z Bawarią w 1817 roku, z Królestwem Obojga Sycylii w 1818 roku, z Prusami i Prowincjami Reńskimi w 1821 roku. Rok 1823 był niezwykle trudny dla Piusa VII, którego zdrowie, mocno osłabione doznanymi przeżyciami, pogarszało się szybko. Gdy w dniu 16 lipca 1823 roku pożar trawił Bazylikę Sw. Pawła za Murami, papież był już półprzytomny. Zmarł 20 sierpnia, „Charakterystycznymi cechami jego charakteru były łagodność i umiarkowanie” – głosiło epitafium, ułożone przez jego wiernego współpracownika, kardy- nała Ercole Consalviego, który poszedł za nim do grobu pięć miesięcy później.