BONAPARTE CZ. 2

Poinformowany bezzwłocznie o tym wydarzeniu Pius VI kazał przekazać posłowi ubolewanie, ten zaś nie przyjąwszy go opuścił Rzym. Reakcja Dyrektoriatu była natychmiastowa. Generał Berliner (1753-1815) otrzymał rozkaz zorganizowania ekspedycji karnej. 11 lutego 1798 roku zajął Rzym. 15 lutego proklamowano Republikę Rzymską, 20 – wygnano papieża, który znalazł schronienie w Sienie, a następnie, w czerwcu – we florenckim klasztorze kartuzów. Gdy armia francuska zajęła Toskanię, Pius VI, mający 81 lat, dostał się do niewoli. Przewieziono go następnie do Bolonii, Parmy, Turynu, Grenoble, wreszcie do Valence, gdzie przybył całkowicie wyczerpany 14 lipca 1799 roku. Na wpół sparaliżowany, zmarł 29 sierpnia (12 fructidora roku VII). Jego ostatnimi słowami były te, które wypowiedział Chrystus na krzyżu: ,,Ojcze, przebacz im…”. Obywatel Jean Louis Chauveau, urzędnik miejski w Valence, który stwierdził zgon „niejakiego Giovanniego Angelo Braschiego, z zawodu papieża”, posłał do Dyrektoriatu Taport. w którym napisał, że zmarły pa- pież był rzeczywiście i na pewno ostatnim! Piusowi VI odmówiono godnego pogrzebu. Dopiero po podpisaniu konkordatu w roku 1801 jego ciało mogło być przewiezione do Rzymu, gdzie zostało uroczyście przyjęte 17 lutego 1802 roku.

Po akcie gwałtu z 11 lutego roku 1798 można było sądzić, że papiestwo przestało istnieć. Kuria została rozpędzona, a nieliczni kardynałowie, którzy nie ratowali się ucieczką, schronili się w swych domach. Watykan został zajęty przez wojska francuskie i był systematycznie rabowany, podobnie jak pozostałe pałace rzymskie195.

W czasie pobytu we florenckim klasztorze kartuzów Pius VI, zapewne przewidując los, który go czekał, wydał dyspozycje w sprawie wyboru następcy i polecił rozesłać ich uwierzytelnione kopie do wszystkich kardynałów, z którymi można było się skontaktować. Zgodnie z jego decyzją konklawe miało się zebrać w takim miejscu, gdzie można było zgromadzić największą liczbę kardynałów.