Obok kongregacji istnieją również sekretariaty i rady. Kilka z nich ma warunki, aby stać się instytucjami o takich samych kompetencjach i właściwościach, jak kongregacje. Prace nad nowelizacją zostały juz zakończone: polska edycja nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego ukazała się w roku 1984 nakładem wydawnictwa ,,Pallotinum” (przyp. red.). przejęły zresztą częściowo strukturę. Istnieją również komisje i komitety.
Bezsprzecznie z tych właśnie powodów sądom na temat Watykanu brakuje nierzadko obiektywizmu. Często widzi się jedynie część fresku z powodu jego rozpiętości i rozmiarów, część, którą ma się właśnie przed oczyma, detal, na którym zatrzymuje się wzrok. Jeżeli stoi się zbyt blisko, jeżeli nie można cofnąć się na odpowiednią odległość, widok jest fragmentaryczny, niepełny, a detal, na którym skupiliśmy uwagę, utrudnia widzenie całości. Niektórzy krytycy widzą tylko światło, a inni cienie w dziele artysty. Często rzecz się ma podobnie, gdy rozważamy sytuację Kościoła w świecie i działania następcy Piotra. Zależnie od swych własnych, bezpośrednio nas dotyczących trosk, w zależności od otoczenia, w którym się przebywa, od współczesnych ocen i sądów, sytuacji geopolitycznej i ekonomiczno-społecznej, w jakiej się znajdujemy, jesteśmy skłonni, chcąc nie chcąc, wydać sąd obrażający poczucie sprawiedliwości.
Według tego papieża Lata Swiete powinny być ogłaszane co 100 lat. Ale jeszcze przed końcem jego pontyfikatu kierowano do Stolicy Apostolskiej prośby, aby skrócić przerwę między Jubileuszami. Czy jest rzeczą słuszną — pytali chrześcijanie, wśród nich św. Brygida szwedzka — ażeby człowiek nie mógł odbyć pielgrzymki z okazji Roku Świętego, ponieważ urodził się na początku stulecia i nie ma nadziei dożycia początku następnego? Od 1343 roku papież awinioński Klemens VI ograniczył przerwę do 50 lat. Rok Święty 1350 przyciągnął do Rzymu o wiele więcej pielgrzymów niż rok 1300, wedle świadectwa Petrarki, który był tam i doznał duchowego szoku, o czym świadczy jego list do brata, kartuza w Prowansji.
Zgromadzenie Duchowieństwa kontynuowało obrady, 19 marca przyjęto jednomyślnie Deklarację zawierającą cztery artykuły, której tekst opracowany został przez Bossueta. Innocenty XI był załamany, gdy zapoznał się z ich treścią. Drugi artykuł powtarzał tezy ogłoszone na soborze w Bazylei o wyższości soboru nad papieżem, trzeci domagał się szczególnego statusu dla Kościoła francuskiego, który w Kościele powszechnym korzystał z tradycyjnych przywilejów, wykraczających poza prawo powszechnie obowiązujące: czwarty rozróżniał w osobie papieża władzę doktrynalną, którą szanowano, oraz kompetencje administracyjne i dyscyplinarne, które podawano w wątpliwość. Deklaracja była nie do przyjęcia dla głowy Kościoła.
I z tego właśnie punktu widzenia, czyż te zasady moralne i religijne mogłyby nie mieć również wpływu na życie i wzajemne stosunki wszelkiej rodziny ludów, którą tu uosabia Wasza obecność?’”
Duszpasterska troska Jana Pawła II skłoniła go do rozszerzenia zakresu działalności poza Watykan. Pełna świadomość odpowiedzialności jako Biskupa Rzymu sprawiła, że od początku pontyfikatu systematycznie odwiedza w każdą niedzielę parafieswej diecezji. Inicjatywa ta w niemałym stopniu przyczyniła się do popularności tego papieża polskiego pochodzenia, a przecież zastanawiano się w chwili wyboru, czy zostanie on zaakceptowany przez raczej szowinistyczną społeczność rzymską. Potrzeba zrozumienia problemów Kościołów partykularnych skłoniła go do odbywania długich podróży po świecie: w 1979 roku do San Domingo (25 stycznia), do Meksyku (od 26 stycznia do 1 lutego), do Polski (od 2 do 10 czerwca), do Irlandii (od 29 września do 1 października), do Stanów Zjednoczonych (od 1 do ? października), do Turcji (od 29 do 30 listopada): w 1980 roku od 2 do 12 maja do Zairu, Kongo, Kenii, Ghany, Górnej Wolty, Wybrzeża Kości Słoniowej, następnie do Francji (od 27 maja do 2 czerwca), do Brazylii (od 30 czerwca do-li iipca), do Republiki Federalnej Niemiec (od 15 do 18 listopada): w 1981 roku do Pakistanu (16 lutego), na Filipiny (od 17 do 21 lutego), na wyspę Guam (22 lutego), do Japonii (od 23 do 26 lutego), na Alaskę (26 lutego). W ciągu ponad dwóch lat odwiedził papież 20 krajów. Poważny zamach terrorystyczny, którego Jan Paweł II stał się ofiarą na placu Sw. Piotra 13 maja 1981 roku, spowodował odroczenie innych przewidzianych podróży, na przykład do Szwajcarii i ponownie do Francji.
Od początku swego pontyfikatu Paweł VI wskazywał na cztery wytknięte sobie cele: dbałość o realizację w Kościele reformy dokonanej przez Vaticanum II, nadanie nowego impulsu ewangelizacji, usunięcie przeszkód opóźniających powrót Kościołów wschodnich do jedności z Kościołem rzymskim, wreszcie niestrudzoną pracę nad ustanowieniem pokoju w świecie. Liczne dokumenty papieskie ogłoszone przez Pawła VI, jego przemówienia i alokucje, a także podróże również miały na celu urzeczywistnienie tego programu.
Znamiennym tematem wielu przemówień papieża przybyłego z Europy Wschodniej jest stosunek człowieka do Boga: „Chwałą Boską jest człowiek żyjący”, zwykł powtarzać wielokrotnie: stąd stwierdzenie, że zgodnie z planem Boga człowiek stworzony jest dla życia, a zatem ma prawo do życia i że każdy zamach na to prawo, nade wszystko przez gwałt, jest uczestnictwem w dziele śmierci, sprzecznym z zamiarem Stwórcy. W Drogheda, w Irlandii, 29 września 1979 roku powiedział: „Przemoc jest nie do przyjęcia jako rozwiązanie dla istniejących problemów […]. Przemoc jest kłamstwem, bo sprzeciwia się prawdzie naszej wiary, prawdzie ludzkości […]. Wzywam was, zaklinam was i błagam. Na kolanach proszę, abyście zawrócili ze ścieżek przemocy i powrócili na drogę pokoju [,..j przemoc oddala tylko godzinę sprawiedliwości […], nie słuchajcie głosów przemawiających językiem nienawiści, zemsty i odwetu […]. Prawdziwa odwaga, to praca na rzecz pokoju
Okazywanemu przez całe stulecia przez Rzymian i Włochów antygermanizmowi odpowiadał pogardliwy antyitalianizm Niemców. Bunt brata zakonnego Marcina Lutra, przeniesiony z płaszczyzny religijnej na płaszczyznę polityczną, cieszył się odtąd nadspodziewanym poparciem, które sprawiło, iż jego autor stał się więźniem sformułowanego przez siebie systemu. System ten wychodził naprzeciw życzeniom zwolenników Lutra, lecz oddalał się z każdym dniem od prawowierności. Jego twórca zachłysnął się własnym sukcesem. Na pewno przeraziłby się następstw swego czynu z 31 października 1517 roku, gdyby mógł przewidzieć nieunikniony i nieodwracalny szereg wydarzeń, które doprowadziły go do ostateczności, a priori przez niego samego potępionych.
Innocenty X przybrał sobie jako sekretarza stanu byłego nuncjusza w Kolonii, Fabio Chigiego, który został wybrany na papieża 7 kwietnia 1655 roku i przyjął imię Aleksandra VII (1655-1667). Nowy papież zlecił Berniniemu budowę kolumnady na placu Sw. Piotra i podejmował w Rzymie 19 grudnia 1655 roku byłą królową Szwecji, Krystynę (1626-1689), która abdyko- wała rok wcześniej i wyrzekła się luteranizmu. Była kobietą niezwykle inteligentną, lecz ekscentryczną, a jej ustawiczne potrzeby finansowe zatruwały życie czterem papieżom: Aleksandrowi VII, Klemensowi IX, Klemensowi X i bł. Innocentemu XI. Pontyfikat Aleksandra VII upamiętnił się zajęciem przez Stolicę Apostolską stanowiska w sprawach Chin oraz nowym wystąpieniem przeciwko jansenizmowi.
Nie chodzi o to, aby Kościół osłabił swoją misyjną działalność, a jeszcze mniej, aby zrezygnował z prowadzonej od 20 stuleci akcji, która jest odpowiedzią na wezwanie Chrystusa: „Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu” (Mk 16,15). Intencja jest inna sprecyzował ją kardynał Pigne- doli w liście do biskupów z pięciu części świata: „Sekretariat dla Niechrześcijan […) usiłuje z jednej strony wprowadzać zaczyn w kulturach i religiach niechrześcijańskich, a z drugiej strony popierać postępy wcielania w życie i rozszerzania wpływów Kościoła w każdym społeczno-kulturowym regionie świata. Ten podwójny cel można osiągnąć jedynie wtedy, gdy przestrzegać się będzie podstawowych założeń dialogu: umiłowania niechrześcijan i uznania ich tożsamości religijnej i kulturowej, ich świętego prawa do wyrażania myśli, afirmacji i uczestniczenia w spuściźnie duchowej, jaką Bóg przydał narodom”303.
