KONTRREFORMA (534-1590)

Zwołane po śmierci Klemensa VII konklawe trwało krótko. Kardynałowie niemal jednomyślnie wybrali 13 października 1534 roku kardynała Alessandro Farnese, który nieustannie nalegał na Klemensa VII, aby zwołał sobór powszechny. Przyjął on imię Pawła III (1534-1549). Był człowiekiem o błyskotliwej inteligencji, wykształconym, miłośnikiem sztuki. Młodość jego była dość burzliwa i gdy przywdział suknię duchowną, był ojcem trzech synów i córki, która stanie się księżną Sforza. Miał dwie wady, które mu zarzucano: zamiłowanie do przepychu oraz nadmierne umiłowanie swojej rodziny.

U progu pontyfikatu, który rozpoczął w wieku 67 lat, poinformował Paweł III kardynałów o trzech wytyczonych sobie celach: w płaszczyźnie politycznej – ścisła neutralność, w sprawach kościelnych – zwołanie soboru powszechnego, czyli ekumenicznego, oraz bezzwłoczne wydanie szeregu zarządzeń o charakterze dyscyplinarnym. Głównym celem był sobór. W kwietniu 1536 roku, po powrocie z wyprawy do Tunisu przeciwko tureckiemu korsarzowi, Barbarossie (?-1546), Karol V przybył do Rzymu i przeprowadził z Pawłem III rozmowę na temat zwołania soboru. Pomimo wahań i milczenia Kurii rozmówcy osiągnęli porozumienie co do zasady zaproszenia protestantów do uczestnictwa w pracach soboru na równi z katolikami. Postanowili wystosować w tym duchu wezwanie do zwołania soboru ekumenicznego, który zebrałby się w Mantui. Powściągliwość księcia Mantui spowodowała, ze papież zaproponował Vicenzę, ale protestanci odmówili uczestnictwa, co doprowadziło do bezterminowego odroczenia soboru. Wobec nalegań Pawła III odbyły się w Wormacji i Ratyzbonie konferencje przygotowawcze z udziałem legata papieskiego, kardynała Contariniego. Ale luteranie obstawali przy swej odmowie.