PRZYWRÓCENIE PORZĄDKU W RZYMIE

Jednym z pierwszych zadań Marcina V było przywrócenie porządku w Wiecznym Mieście. „Spośród starych akweduktów jedynie Aqua Virgo, dzieło Agryppy, doprowadzał jeszcze wodę do miasta. Z budowli na Palatynie pozostały tylko ruiny Septizonium. Na południe od Ara Coeli – nieczystości i rozrzucone kamienie pokrywały wierzchołki Kapitolu. Wielki Cyrk zapadł się niemal całkowicie w błotnistym terenie. Krowy, woły, świnie wałęsały się po Forum. Mauzoleum Augusta zarośnięte było pędami winorośli. Z jednego brzegu Tybru na drugi można było się dostać tylko przez cztery mosty: zatarasowany straganami i najbardziej uczęszczany most $w. Anioła: dwa mosty prowadzące na wyspę Tyberynę oraz nieco poniżej dawny most Aemiliusa (przyszły ponte votto). Pincio było opustoszałe, pola leżały odłogiem. Zachowało się jeszcze jakieś życie w dzielnicach pomiędzy Polem Marsowym a mostem Św. Anioła oraz na Zatybrzu. Niewiele ulic zachowało swój dawny bieg: wszystkie poprzecinane były rozpadlinami.”157

Papież reaktywował przede wszystkim rozproszoną administrację miejską, koncentrując swe wysiłki na zorganizowaniu służb magistrackich. Oczyszczano ulice i place, zasypywano rozpadliny, brukowano najbardziej uczęszczane ulice, usuwano gruzy, likwidowano fortyfikacje wzniesione przez możne rodziny rzymskie wokół domów, naprawiano wodociągi oraz urządzenia doprowadzające wodę, odmulano ścieki odziedziczone po starożytnym Rzymie, polepszano warunki zdrowotne miasta. Marcin V czynił starania, aby odtworzyć monumentalną spuściznę chrześcijańską, nie wahał się zburzyć nie nadających się do odbudowy kościołów, ratował resztki zabytków, które nadawały się do konserwacji, restaurował wielkie Bazyliki – Sw. Piotra na Watykanie i Sw. Jana na Lateranie, zapraszał do Rzymu renomowanych artystów. Po nim będą czynili to papieże okresu Odrodzenia, Papież troszczył się nade wszystko o reaktywowanie poszczególnych organów Kurii, rozproszonych między Anagni, Rzymem, Awinionem i innymi miastami. Wytyczył sobie dwa cele: przywrócenie jedności między Kościołem bizantyjskim i Kościołem rzymskim oraz przygotowanie soboru powszechnego (XVII), który miał obradować w Bazylei. W trosce o przywrócenie autorytetu Stolicy Apostolskiej zamierzał wystąpić przeciw roszczeniom poprzedniego soboru w Konstancji i utwierdzeniu supremacji soboru nad papieżem. W realizacji tego zamiaru przeszkodziła mu śmierć 20 lutego 1431 roku.

10 dni po zgonie Marcina V konklawe powołało na tron papieski Wenecjanina, Gabriela Condulmera, który przybrał imię Eugeniusza IV (1431 – 1447). Był to człowiek bardzo pobożny, niezwykle prostoduszny, przestrzegający surowych zasad życia, bardziej mnich aniżeli papież, pozbawiony zalet, jakich wy-

Monumentalny gmach wzniesiony na Palatynie przez Septymiusza Sewera (193-212): zacho‘wane ruiny (przyp. tłum.). magało w tym czasie kierowanie Kościołem. Jego pontyfikat nie był szczególnie pomyślny, chociaż upamiętnił się pewnymi sukcesami, zwłaszcza w poszukiwaniu przesłanek umożliwiających likwidację schizmy Kościoła wschodniego.