LEON XIII

Do akcji, prowadzonej przez Leona XIII przeciwko niesprawiedliwości społecznej, należałoby jeszcze dodać inne podejmowane przez niego inicjatywy, których nie sposób tu wylfcyć, tak wieloma bowiem zawiłymi problemami i tyloma delikatnymi kwestiami zajmował się ten niestrudzony papież. Nie można jednak pominąć milczeniem olbrzymiego wysiłku na rzecz nauczania filozofii św. Tomasza z Akwinu, którego wyrazem była encyklika Aetemi Patris z 4 sierpnia 1879 roku, pierwsza z 12 encyklik tworzących Corpus Leoninum.

W stosunkach z Włochami Leon XIII trzymał się ściśle linii wytyczonej przez Piusa IX po 20 września 1870 roku. Ten wielki papież zmarł 20 lipca 1903 roku. Po Leonie XIII, uczonym, nastąpił święty. 4 sierpnia 1903 roku konklawe wybrało kardynała Giuseppe Sarto, patriarchę Wenecji, który przybrał imię Piusa X (1903-1914). Wybór zaskoczył wszystkich, a zwłaszcza zainteresowanego. Powiadają, że w chwili opuszczania Wenecji wykupił bilet powrotny, czego nie uczynili pozostali członkowie Świętego Kolegium. Powszechnie spodziewano się wyboru na tron Piotrowy sekretarza stanu Leona XIII, kardynała Rampolli del Tindaro (1843-1913), co uniemożliwiła niedopuszczalna interwencja Austrii. Przeciwko tej interwencji nowy papież energicznie zaprotestował.