W OBLICZU NOWOCZESNEGO ŚWIATA (1963-1978)

Dwa lata trwały przygotowania do Soboru Watykańskiego II, dokładnie od 14 listopada roku 1960 do 11 października 1962 roku. Papież powołał 12 komisji. Większość z nich była jak gdyby odpowiednikami kongregacji rzymskich, a przewodniczącymi ich byli prefekci kongregacji. Komisja apostolstwa świeckich stanowiła zalążek stałego organu, który zostanie powołany później: centralna komisja pod przewodnictwem papieża miała za zadanie zapewnienie koordynacji całości prac i przygotowanie regulaminu obrad.

Takie przygotowania do soboru były niezbędne, ale długi czas, jaki im poświęcono, nie bardzo sprzyjał spokojnemu rozważaniu poszczególnych punktów porządku dziennego. Zapowiedź zwołania soboru została przyjęta z aprobatą przez ludzi nie mogących doczekać się rewanżu za decyzje papieża, które od czasów Piusa X uważali za niekorzystne dla siebie, lub spodziewających się rozluźnienia więzów prawnych i dyscyplinarnych, które uznawali za przestarzałe i bezużyteczne. Pewną rolę odgrywały też ukryte wpływy polityczne. Ci, którzy im ulegali, nie byli przeważnie tego świadomi. W tych warunkach zawiązywały się za kulisami soboru aktywne grupy nacisku, które niemało przyczyniły się do zniekształcenia w różny sposób obrazu soboru.

Otwierając uroczyście Vaticanum II dnia 11 października 1962 roku, Jan XXIII określił cel soboru w słowach, które jednych niepokoiły, a innym dawały złudne nadzieje. Sobór nie został zwołany – mówił papież – dla określenia doktrynalnego stanowiska, ale ,,by wspólne dzieło odpowiadało dzisiejszym potrzebom i oczekiwaniom poszczególnych narodów.”. Rozbieżności interpretacyjne dotyczące prostego oświadczenia odnoszą' Cyt. za: ,.Życie i Myśl” 1963 nr 1/2, s. 26. cego się do troski duszpasterskiej, jaką Pius XII okazywał wobec Jana XXIII, gdy był on jeszcze nuncjuszem w Paryżu, ujawniły dwuznaczność. Kardynał Jean Danićlou (1905-1974) pisał, że świadczyła ona „o kryzysie współczesnej inteligencji chrześcijańskiej”215.