UKŁADY LATERAŃSKIE – KONTYNUACJA

11 lutego 1929 roku Mussolini w imieniu Włoch i kardynał Gasparri (1852-1934), sekretarz stanu, w imieniu Stolicy Apostolskiej podpisali Układy Laterańskie: traktat polityczny, uznający zwierzchnictwo papieża nad Państwem Watykańskim organ Watykanu, oznajmił: ,,Traktat, zawarty między Stolicą Apostolską i Włochami, nie wymaga wielu uzasadnień, ponieważ w rzeczywistości zawiera on uzasadnienie, które jest najbardziej istotne i ostateczne: jest to uzasadnienie dla konkordatu”„.

Obie strony uroczyście obchodziły zawarcie układu. W Watykanie otworzono drugie skrzydło Spiżowej Bramy, zamkniętej od 20 września 1870 roku. Podjęto szybko różne prace: bito monetę, emitowano znaczki pocztowe, oznaczano samochody literami SCV: Stato dełla Citta del Vaticano. Ale trudności w stosunkach z Włochami nie zniknęły. Wprawdzie Stolica Apostolska odniosła sukces, jednakże Mussolini traktował układy jako triumf osobisty, nie wyrzekając się zasad swej polityki. W roku 1931 Pius XI ogłosił encyklikę Non abbiamo bisogno, w której krytykował totalitaryzm włoski. Sześć lat później z tą samą energią potępił totalitaryzm hitlerowski w encyklice Mii brennender Sorge. W alokucji, wygłoszonej w czasie konsystorza na Boże Narodzenie 1938 roku, papież ujawnił kardynałom przypadki naruszania Układów Laterańskich przez reżim faszystowski i wystąpił przeciwko pogwałceniu praw człowieka przez hitleryzm. Miał także zamiar zwołać synod biskupów włoskich, aby im przedstawić swój punkt widzenia, ale zmarł dość nieoczekiwanie 10 lutego 1939 roku w wieku 82 lat.

Śmierć Piusa XI nastąpiła w momencie szczególnie istotnym dla dziejów świata. Jesienią 1938 roku Europa o mało nie stanęła w ogniu wojny. Monachium oddaliło na pewien czas groźbę wojny, która jednak nie zniknęła. Zgromadzeni na konklawe kardynałowie rozumieli, że trzeba działać szybko. 2 marca 1939 roku papieżem wybrano kardynała Eugenio Pacellego, sekretarza stanu od 1930 roku, następcę kardynała Gasparriego. Przyjął on imię Piusa XII (1939-1958).