PIUS XII – KONTYNUACJA

Pius XII pozostawił po sobie znaczną spuściznę doktrynalną. Dwie z jego encyklik zasługują na przypomnienie. W Summi Pontificatus z 20 października 1939 roku papież podkreślił, że Kościół nie potępia żadnej formy rządów, a jedynym kryterium, którym się winien kierować, jest szczere poszukiwanie przez państwo wspólnego dobra dla wszystkich ludzi. Nie jest możliwe – mówił papież – uważać za poszukujące wspólnego dobra państwo, które „samo podaje się za absolutnego władcę, nie otrzymawszy na to od kogokolwiek mandatu”. W Sertum Lae- titiae z 1 listopada 1939 roku, skierowanej do episkopatu Stanów Zjednoczonych, papież nalegał na konieczność takiego działania, aby „bogactwo stworzone przez Boga dla wszystkich ludzi stało się udziałem wszystkich wedle zasad sprawiedliwości i miłosierdzia”, dodając, że prawo i obowiązek organizowania pracy ludzkiej spoczywa na pracodawcy i pracobiorcy, przy czym jeden i drugi powinni wykazać troskę o zadośćuczynienie słusznym potrzebom tych, którzy korzystają z owoców ich pracy. Państwo powinno interweniować jedynie w przypadku bezczynności lub uchylania się jednej ze stron. Wśród inicjatyw Piusa XII należy szczególnie wymienić pgłoszenie w czasie obchodów Roku Świętego 1950 dogmatu o Wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny.

W dziedzinie duszpasterstwa nie można zapominać o energicznej akcji, jaką Pius XII nieustannie prowadził i rozwijał w obronie rodziny. Interesował się również reformą liturgii, zamierzoną przez św. Piusa X, a doprowadzoną do pomyślnego końca dopiero przez Pawła VI: to Piusowi XII zawdzięczamy przywrócenie dawnego ceremoniału Wielkiego Tygodnia i nowy przekład łaciński psałterza. W zakresie organizacji Kościoła Pius XII dążył wytrwale do umiędzynarodowienia Kurii. W tym duchu mianował 18 lutego 1946 roku wielu kardynałów z całego świata, między innymi z Chin i Afryki – odtąd Włosi przestali stanowić większość Świętego Kolegium. Jego politykę będzie kontynuował Jan XXIII, a zwłaszcza Paweł VI.

Pius XII zmarł w Castel Gandolfo 9 października 1958 roku. Powszechnie sądzono, że zastąpi go ormiański kardynał Aga- gianian, prefekt Kongregacji Rozkrzewiania Wiary. Kiedy kardynał opuszczał pałac na placu Hiszpańskim, w którym mieści się Kongregacja Rozkrzewiania Wiary, Rzymianie powitali go okrzykiem Lvviva U Papa! Jednak to nie on został obrany, ale stary kardynał Angelo Roncalli (1958-1963), patriarcha Wenecji, były nuncjusz w Paryżu, który przybrał imię Jana XXIII. Wybór z 28 października 1958 roku przyjęto ze zdziwieniem. Nowy papież miał blisko 78 lat i był mało znany. Uwzględniając liczbę tur głosowania podczas konklawe uważano powszechnie, że wybór był wynikiem kompromisu, i że nowy papież będzie „przejściowy”. Szybko jednak okazało się to nieprawdą.