PIUS XII

Eugenio Pacelli, urodzony w Rzymie 2 maja 1876 roku w rodzinie arystokratycznej, człowiek o naprawdę wielkiej kulturze, wybitny poliglota, niezwykle pobożny, został sekretarzem Kongregacji Nadzwyczajnych Spraw Kościoła kilka miesięcy przed śmiercią Piusa X w 1914 roku, był następnie nuncjuszem w Bawarii i w Niemczech. Pius XI, który doceniał jego zręczność dyplomatyczną i umiejętność działania, wezwał go w 1929 roku, aby zastąpił kardynała Gasparriego w Sekretariacie Stanu, Pacelli okazał się doskonałym współpracownikiem papieża, na którego wywierał znaczny wpływ w ostatnich latach pontyfikatu, toteż zmiana na tronie papieskim nastąpiła bez zmiany metod działania i polityki, co często zdarza się po konklawe.

Pierwsze lata pontyfikatu Piusa XII były znaczone wojną. Papież rozwijał niestrudzoną akcję na rzecz pokoju. Pierwsze swe orędzie radiowe po intronizacji poświęcił poszukiwaniu pokoju, zagrożonego wówczas szaleństwami rządu hitlerowskiego. Po rozpoczęciu działań wojennych papież podjął energiczne rozmowy ze wszystkimi mocarstwami zainteresowanymi położeniem kresu konfliktowi. Nie sposób zapomnieć o licznych wystąpieniach, które poświęcił wojnie, zwłaszcza o przemówieniach do kardynałów z okazji Bożego Narodzenia, a szczególnie 1939 i 1942 roku, Nie zawsze dobrze rozumiano jego działania. Obecnie znamy je lepiej dzięki publikacji Actes et documents du Saint-Siege relatifs h la seconde guerre mondiale21′. Pius XII był obiektem nie przebierającej w środkach kampanii oszczerstw, które nie znajdują pokrycia w analizie faktów, dokumentów i raportów oraz zwierzeń dyplomatów akredytowanych w Watykanie podczas wojny. Wytłumaczenia takiej kampanii nienawiści należy poszukiwać w niezrozumieniu istoty myśli Piusa XII, dla którego pokój i sprawiedliwość były nierozłączne: ex justifia pax – pokój jest owocem sprawiedliwości212.

Papież nie wierzył w pokój, który nie opierałby się na sprawiedliwości Stalin (1879-1953) z kolei przedstawiał papieża jako wroga pokoju, usiłującego podzielić świat na dwa obozy. Pius XII nie ustępował i pod koniec wojny oświadczył otwarcie, iż nie wierzy w pokój, który nie będzie gwarantował wolności wszystkich narodów (…). Spór ten nie został rozwiązany. [- – – -] [Ustawa z dnia 31 lipca 1981 r., O kontroli publikacji i widowisk, art. 2, pkt, 1, 3 (Dz. U. Nr 20, poz. 99) j.