NIEOMYLNOŚĆ PAPIEŻA

Ogłoszenie dogmatu o nieomylności papieża przez Sobór Watykański I wywołało protesty liberałów we Francji, a przede wszystkim w Niemczech, gdzie opozycjoniści, przyjmując tezy teologa Johanna Ignaza von Dóllingera (1799-1890), utworzyli schizmatycki Kościół starokatolicki. Uchwała Soboru Watykańskiego I dostarczyła kanclerzowi niemieckiemu, Otto von Bismarckowi (1815-1898), poszukiwanej od dawna okazji do zwalczania Kościoła katolickiego i uderzenia w ten sposób w katolickie Centrum – partię centrową, której rosnące wpływy utrudniały mu realizację planów politycznych. Walka ta, nazwana Kulturkampiem (walką o kulturę) charakteryzowała się różnymi posunięciami, będącymi w istocie prześladowaniem. Złożyły się na nią ograniczenia dotyczące kazań, zamykanie szkół, listy proskrypcyjne jezuitów i innych zakonników, kontrola seminariów duchownych, wymaganie uprzedniego zezwolenia państwa na wszelkie nominacje na stanowiska kościelne, restrykcje dotyczące stosunków między episkopatem niemieckim a Stolicą Apostolską itd. Pius IX protestował gwałtownie. Ostatnie dokumenty wydane za jego pontyfikatu były poświęcone bezpośrednio lub pośrednio sytuacji w Niemczech, np. encyklika Quod nun- quam, skierowana do biskupów pruskich w sprawie niezależności Kościoła.

Najdłuższy pontyfikat w dziejach Kościoła zakończył się 7 lutego 1878 roku. Trzynaście dni później Święte Kolegium wybrało na papieża arystokratę, Gioacchino Pecciego (1878- 1903), który przybrał imię Leona XIII. Od początku swego panowania Leon XIII czynił wysiłki, aby rozwiązać trudności napotykane przez Kościół w Niemczech. Osobiście skierował do cesarza list, w którym zaproponował wszczęcie negocjacji. Nieco później Bismarck rozpoczął w Monachium rozmowy z nuncjuszem, arcybiskupem Masellą. Rzeczywiste negocjacje toczyły się w Wiedniu na szczeblu ambasadorów. Od ustępstwa do ustępstwa, kanclerz niemiecki powoli pozbawiał treści ustawy uchwalone w ramach Kulturkamptu. Bismarck zwrócił się nawet do papieża z prośbą o mediację w sporze niemiecko-hiszpańskim dotyczącym Wysp Karolińskich. Nowelizacja ustaw dokonana w 1866 oraz z 1887 roku uchyliła antyreligijne zarządzenia, z wyjątkiem postanowienia dotyczącego jezuitów. Pozwolono im na powrót do Niemiec dopiero w czasie wojny 1914-1918 roku. Była to ciężka próba dla Kościoła niemieckiego, lecz przyczyniła się ona do większej jedności między biskupami niemieckimi, a także między nimi i Stolicą Apostolską.