Klemens XII

François Michel Louvois – minister wojny, organizator potęgi wojskowej Francji za Ludwika XIV (przyp. tłum.). rzali biednych, nędznie żyjących proboszczów przeciwko bogatym beneficjentom prebend kościelnych, przyznawanych przez króla „w porozumieniu z papieżem”. Ślad tego demagogicznego apelu odnaleźć można w tzw. zeszytach skarg Stanów Generalnych z 1789 roku oraz w listach mówców Legislatywy i Konwentu, Apelanci wykorzystali również proces wytoczony na synodzie w Embrun biskupowi Soanenowi, liczącemu wówczas 90 lat, przez kardynała Fleury (1653-1743) – ministra Ludwika XV. Zmobilizowali lokalne parlamenty, które głosowały przeciwko Stolicy Apostolskiej i monarchii, co skłoniło historyków do stwierdzenia, że „parlamentarny jansenizm to odległy republi- kanizm”190. Klemens XI potępił apelantów konstytucją Pasfo- ralis oiiicii ogłoszoną w 1718 roku. W tym czasie zmarł Ludwik XIV, a 19 marca 1721 roku zakończył życie Klemens XI.

Obaj papieże, którzy nastąpili po Klemensie XI, nie zasługują na szczególną uwagę. Innocenty XIII (1721-1724) panował tylko 34 miesiące. Benedykt XIII (1724-1730), dominikanin, najwyraźniej niezbyt dobrze przygotowany do piastowania godności papieskiej, był na tyle słaby, że przekazał władzę, której pełnienie wykraczało poza jego możliwości, kardynałowi Coscia. Ten z kolei używał jej dla osobistych celów, nie przysparzających prestiżu Stolicy Apostolskiej.

Po nich nastąpił florentyńczyk, Klemens XII (1730-1740). Jemu to turyści zawdzięczają słynną fontannę Trevi. Papież ten urządził swą rezydencję.na Kwirynale, który stał się w ten sposób na okres ponad 100 lat pałacem papieskim. Klemens XII miał nieszczęście stracić wzrok na początku swego pontyfikatu. Kalectwo miało jednak tylko ograniczony wpływ na jego działalność. Bardzo przejęty swoimi pasterskimi obowiązkami, starał się o rozwijanie misji, zwłaszcza na Dalekim Wschodzie, oraz o rozbudzanie w duchowieństwie większego zainteresowania studiowaniem filozofii. Słusznie sądził, iż było to absolutnie niezbędne, jeśli się zważy błędy doktrynalne owych czasów. Głęboko zaniepokojony rosnącym wpływem stowarzyszeń spekula- tywnych, zaczął atakować wolnomularstwo, zakazując chrześcijanom uczestnictwa w tego rodzaju związkach. Decyzja papieża wzbudziła liczne dyskusje i nie wszędzie została dobrze zrozumiana, a w Austrii zakazano jej ogłoszenia191.

W okresie Wielkiej Rewolucji Francuskiej, podczar kampanii wyborczej w zimie i wczesną wiosną 1789 roku zgromadzenia parafialne, miejskie i okręgowe formułowały swe postulaty dla posłów w postaci tzw. zeszytów skarg (cahiers des doléances) (przyp. tłum.).