REFORMACJA

W obliczu rozwoju reformacji świat katolicki nieustannie domagał się kontrreformacji, w czym pomóc miał sobór powszechny. Jak zwykle papież wahał się. Ambasador Wenecji w Rzymie, Soriano, napisał o Klemensie VII w depeszy do swego rządu: „Rozprawia dobrze, ale postanawia źle”. Papież długo oczekiwał na rozwiązanie problemu ze strony władzy świeckiej Karola V. Ten ostatni zwołał w roku 1530 państwa niemieckie na sejm do Augsburga. Ale obrady sejmu pomieszały szyki cesarzowi: państwa niemieckie przyjęły Wyznanie augsburskie, którą to nazwą określano teologiczne stanowisko luteran, i obróciły się nieco później przeciwko Karolowi V, łącząc się w roku 1531 w związek szmalkaldzki.'

Papież miał również poważne kłopoty z królem angielskim Henrykiem VIII (1509-1547). Od kilku lat stosunki między Rzymem i Londynem uległy rozluźnieniu. Król angielski popierał Karola V, a jego kanclerz, kardynał Wolsey, arcybiskup Yorku (1473-1530), krytykował publicznie papieża, czyniąc go odpowiedzialnym, wskutek bezsensownej polityki, za splądrowanie Rzymu. Klemens VII – mówił lord kanclerz – uczyniłby lepiej, gdyby zajął się reformą Kościoła, a nie odgrywał roli wichrzyciela w sprawach Europy. Jest to osąd zdrowy, ale przykry. Sprawa rozwodu króla z Katarzyną Aragońską (1485-1536) doprowadziła do schizmy i do powstania Kościoła anglikańskiego. Henryk VIII, popierany od 1530 roku przez Wolseya, zabiegał o decyzję Klemensa VII uniemożliwiającą jego małżeństwo z Katarzyną. Po blisko czterech miesiącach papież ogłosił werdykt potwierdzający ważność małżeństwa. Wydany kilka miesięcy później, 3 listopada 1534 roku Akt supremacji oznaczał zerwanie z Rzymem.

Kontrreformacja katolicka była potrzebna bardziej niż kiedykolwiek. Kardynałowie naciskali na Klemensa VII, aby zwołał sobór powszechny. Papież zmarł 25 września 1534 roku, nie podejmując w tej sprawie żadnego postanowienia.

Sojusz polityczny i religijny zawarty 25 lutego 1531 w Schmalkalden przez protestanckich książąt Rzeszy w obronie ich wyznania i praw pod wodzą elektora saskiego Jana i landgrafa heskiego Filipa (przyp. tłum).