LIBERALNY PAPIEŻ

Konklawe, które zebrało się po śmierci Grzegorza XVI, zakończyło się nieoczekiwanym rezultatem. Święte Kolegium podzieliło swoje głosy między dwu papabili, a kolejne głosowania nie dały konkretnego wyniku. Wybrano młodszego kardynała Giovanni Maria Mastai-Ferrettiego, biskupa Imoli, który przyjął imię Piusa IX (1846-1878): liczył on 54 lata i znany był z liberalnych poglądów. Jego wybór przez konserwatywne w większości kolegium elektorskie był zaskakujący. Wybrano go 16 czerwca 1846 roku i koronowano 21 tego samego miesiąca.

Nieczęsto się zdarzało, aby papież popadał z jednej krańco- wości w drugą, tak jak Pius IX. Pamięć o nim kojarzy się głównie z encykliką Quanta Curar Syllabusem i decyzjami podjętymi w końcu panowania, najdłuższego zresztą w dziejach papiestwa. Zapomina się o jego pierwszych decyzjach, które wywołały skandal w ówczesnych sferach konserwatywnych. Aby uświetnić bowiem swoją intronizację, nowy papież otworzył więzienia, ogłosił amnestię dla ponad tysiąca więźniów oraz zagwarantował wolność banitom i dobrowolnym wygnańcom: utworzył również rząd cywilny, do którego powołał jednego z uwolnionych więźniów, i wreszcie – poddał działalność rządu kontroli parlamentu. Papież, który stał się ku zdumieniu Metternicha monarchą konstytucyjnym, zażądał niezwłocznie od swych ministrów nowelizacji prawa cywilnego, zmiany systemu penitencjarnego i reformy oświaty oraz załatwienia wielu jeszcze innych spraw. Postanowił również pobudować w Państwie Kościelnym linię kolejową, założyć telegraf oraz doprowadzić instalację gazową. Kroki te odbiły się szerokim echem w Europie i w całym świecie, lecz nade wszystko we Włoszech. Chwalono liberalnego papieża, ale krótkotrwały był ten entuzjazm. Dwa miesiące przed wyborem Piusa IX wybuchła wojna między Karolem Albertem sabaudzkim i Austrią. Liberałowie, którzy widzieli w tym konflikcie okazję do postawienia nowego kroku na drodze do jedności narodowej, sądzili, że będzie można pozyskać papieża dla ruchu, który wstrząsał całymi Włochami, ruchu dążącego do wyzwolenia terytoriów znajdujących się pod dominacją austriacką. Gdy Pius IX powołał się na neutralność, którą bardzo sobie cenił i do której był bardzo przywiązany, opozycja przypuściła na niego ostry atak. 15 listopada 1848 roku, w dniu inauguracji prac parlamentu, hrabia Pellegrino Rossi (1787-1848), były ambasador Francji w Rzymie od roku 1845 do rewolucji lutowej 1848 roku i szef rządu papieskiego, został zamordowany na dziedzińcu Pałacu Kancelarii. Wkrótce rozruchy ogarnęły ulicę i przybrały takie rozmiary, że wieczorem 24 listopada papież opuścił w przebraniu Kwiryna! i schronił się w Gaecie202.